گنجینۀ نسخ خطی انستیتو شرق‌شناسی و میراث خطی آکادمی علوم تاجیکستان

گنجینه‌های دست‌نویس شرقی آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان بزرگ‌ترین مخزن نسخه‌های دست‌نویس در تاجیکستان و یکی از مراکز مهم یادگارهای خطی فارسی و شرقی در آسیای مرکزی است. این گنجینه در سال ۱۹۵۳م به فرمان حکومت جمهوری شوروی تاجیکستان تأسیس شد و هدف آن جمع‌آوری نسخ خطی و تحقیق همه‌جانبه و عمیق دربارة آن‌ها بود. هم‌اکنون در این گنجینه بیش از ۵۷۶۰ جلد نسخۀ خطی و ۶۴۰۰ جلد کتاب چاپ سنگی موجود است. اکثر دست‌نویس‌های گنجینۀ نسخ خطی به خط و زبان فارسی و یک‌سوم آن‌ها به زبان عربی و ترکی و بعضی دیگر از زبان‌های شرقی است. حوزۀ جغرافیایی این دست‌نویس‌ها نیز بسیار وسیع است و ماوراءالنهر، افغانستان، ایران، پاکستان، هند، قشقر، قفقاز و دیگر مناطق را دربرمی‌گیرد. ازلحاظ تاریخ کتابت نیز دست‌نویس‌های این گنجینه دوره‌ای بین سده‌های نهم تا بیستم میلادی را فرامی‌گیرند. دایرۀ موضوعات و مسائل دربرگرفتۀ این نسخ بسیار وسیع و شامل تمام رشته‌های علم و ادب و هنر است. در این مقاله نگارنده به معرفی برخی از مهم‌ترین دست‌نویس‌های موجود در این گنجینه مثل تاریخ طبری، التفهیم، کیمیای سعادت، کلیات سعدی، نفحات‌الانس و... پرداخته است.